Gorgoli, Mustafapaşa’nın yaklaşık 5 km güneyinde bulunan ve günümüzde halk arasında “Golgoli” olarak isimlendirilen antik bir yerleşimdir. Yerleşimin ismi, Yunanca “gorga” sözcüğünden türemiş olmalı ve “hızlıca akan su” anlamına geliyor olmalıdır. “Gorgoli Harabeleri”, Gorgoli Tepesi’nin eteklerinde yer almaktadır. Meryem Ana (Panagia Dağı) olarak da bilinen bu tepenin en üst noktasında, günümüze sadece kalıntıları ulaşabilmiş olan Meryem Ana kilisesi (19. yüzyıl) yer almaktaydı. Eski bir yerleşim olduğu anlaşılan tepede ayrıca, kayaya oyulan ve birbirinden farklı büyüklükte çeşitli mekanlar vardır. Rumlar’ın özellikle gençlerin ve yeni evli çiftlerin yaz aylarında tepede iki hafta boyunca kaldığı bilinmektedir. Orada kalacakların yanlarında müzisyenleri de götürdükleri; bu on beş günlük tatilde müzik ve dans etkinlikleri yapıldığı rivayet edilmektedir (Stamatopoulos, 1985).

Gorgoli yerleşiminde, bir ayazma, bir kısmı Orta Çağ’da yeniden kullanılan Roma mezarları olan bir grup mezarlık, odalar, güvercinlik ve Bizans ve Osmanlı döneminde yapılmış kiliseler bulunur. Buradaki neredeyse tüm konik kayalar, ev ya da kilise olarak kullanmak üzere oyularak değerlendirilmiştir. Belki de bölgede Gorgoli’de olduğu kadar yoğun Yunanca graffiti tarzında yazıt yoktur. Rumlar buradaki pek çok kayanın üzerine isimlerini, notlarını ve tarihi kazıyarak geçmişten bir iz bırakmışlardır.

Yerleşimin en önemli kiliselerinden biri Aziz İoannis Theologos (İncil Yazarı Yahya) Kilisesi’dir. Kayaya oyma büyük boyutlu ve üç nefli kilisenin içinde duvar resimleri olduğu ve Gorgoli’deki son konilerden birinde olduğu belirtilmektedir. Kilisenin arka tarafında kayaya oyma, dikdörtgen bir girişi olan büyük bir oda vardır. Girişin karşısındaki duvarda, “Tanrının evi./ Aziz Hatip,/ Verimli de kısır da olsa/Erdemliyi koru/Haziran 1447” yazıtı vardır. Kilisenin yakınlarında harabeye dönüşmüş başka kır kiliseleri de yer almaktadır. İsmi geçen kiliselerden biri Üç Piskoposlar Kilisesi’dir (Balta, 2005).